ahmetbeyler
Yeni Üye
Hürriyet Gazetesi Muharriri Sedat Ergin bugünkü köşesinde Rusya-Ukrayna krizi üzerinden devrin ABD Dışişleri Bakanı James Baker ile Sovyet Rusya’nın son devlet lideri Mihail Gorbaçov içindeki taahhütten bahsetti.
ABD’nin, Rusya-Ukrayna savaşından dolayı özeleştiri yaptığını belirten Sedat Ergin, “Putin’in Ukrayna’daki hareketini de işgal olarak görüyorum ve hiç bir mazeretinin olamayacağını düşünüyorum, Baker ne demiş olursa olsun Gorbaçov’a…” dedi.
Sedat Ergin’in yazısı şu biçimde:
“Buradan son otuz yıldır süren tartışmanın püf noktasına, yani NATO’nun genişleme ataklarının Gorbaçov’a ABD tarafınca aksi tarafta verilen bir taahhüde karşın mi yapıldığı problemine geliyoruz.
Tartışmanın merkezinde, 9 Şubat 1990 tarihinde, yani Berlin Duvarı’nın yıkılmasından üç ay kadar daha sonra Gorbaçov ile Baker içinde Moskova’da yapılan ve Batı ve Doğu Almanyaların birleşmesini de mevzu alan bir toplantıda geçen konuşmaların yorumuyla ilgili uyuşmazlık yer alıyor. Hatta bu, biraz “Dedin, hayır demedim” çeşidinde bir uyuşmazlık…
Rus tarafının başından itibaren savunduğu, Putin’in de yineladığı tez şudur: Baker, bu toplantıda ABD ismine Gorbaçov’a “Eğer iki Almanya’nın birleşmesine müsaade verilirse NATO’nun doğuya yanlışsız bir inç bile genişlemeyeceği” yolunda garanti vermiş, lakin daha sonradan bu kelam tutulmamıştır. (Bu ifadeyi bir inç yerine -bir santim- diye de çevirebiliriz.)
Baker ise Gorbaçov’a sözlerinin bu türlü kategorize edilemeyeceğini belirterek, kendisine garanti verdiğini ısrarla reddetmiştir.
Güvence tartışmasıyla ilgili sayısız haber, makale, akademik yayın, hatta kitaplar mevcuttur. Harvard Üniversitesi’nin milletlerarası bağlantılar alanındaki ünlü ismi Prof. Steven Walt’un geçen ocak ayında Foreign Policy mecmuasında yayımlanan bir makalesine bakarsanız, Baker bu garantiyi pekâlâ vermiştir. Prof. Walt, Gorbaçov’un bu kelamlı garantiyi metne dökmeyerek, yani resmi bir dokümana dönüştürmeyerek “akılsızlık ettiği” görüşündedir.
Bir görüşe bakılırsa, Baker bu garantiyi vermiş, lakin ondan sonrasında Lider Bush’u bu hususta ikna edememiştir.
Guardian’ın diplomatik editörü Patrick Wintour’un geçen ocak ayında çıkan “Rusya’nın NATO’nun ihanetine ait inancı” başlıklı yazısı da fazlaca farklı. Yazıya bakılırsa, bu hususta “Bir İnç Bile…” başlıklı bir kitap yazan ödüllü tarihçi Prof. Mary Elise Sarotte, kurallar açısından bakıldığında ihanet suçlamasının hakikat olmadığına kanaat getirmiştir. Lakin Sarotte’ye nazaran “psikolojik bir hakikat”ten kelam edilebilir.
Baker’ın Gorbaçov’a bu garantiyi verip vermediği sorusunun karşılığı bu basamakta galiba tarihin gri bir alanına düşüyor.
Baker, “bu biçimde bir teminat vermedim” diyor. Fakat bugün 92 yaşında olan Baker’ın geçen salı günü çıkan makalesine bakarsanız, teminat bir tarafa, ABD olarak NATO genişlemesinde telaşlı davrandıklarını kabul etmesi, neresinden bakarsanız bakın önemli bir özeleştiridir.
Benim görüşümü soracak olursanız… Prensip olarak Amerikalıların ve Rusların kendi ortalarında Doğu Avrupa’daki halklar üzerine onların gıyaplarında pazarlığa oturmalarını gerçek bulmuyorum. Diğerlerini tehdit etmedikleri, barışçı bir çizgiye bağlı oldukları sürece her ülkenin hangi ittifakta yer alacağına kendi özgür iradesiyle karar vermesi gerektiğini düşünüyorum.
Putin’in Ukrayna’daki hareketini de işgal olarak görüyorum ve hiç bir mazeretinin olamayacağını düşünüyorum, Baker ne demiş olursa olsun Gorbaçov’a…”
ABD’nin, Rusya-Ukrayna savaşından dolayı özeleştiri yaptığını belirten Sedat Ergin, “Putin’in Ukrayna’daki hareketini de işgal olarak görüyorum ve hiç bir mazeretinin olamayacağını düşünüyorum, Baker ne demiş olursa olsun Gorbaçov’a…” dedi.
Sedat Ergin’in yazısı şu biçimde:
“Buradan son otuz yıldır süren tartışmanın püf noktasına, yani NATO’nun genişleme ataklarının Gorbaçov’a ABD tarafınca aksi tarafta verilen bir taahhüde karşın mi yapıldığı problemine geliyoruz.
Tartışmanın merkezinde, 9 Şubat 1990 tarihinde, yani Berlin Duvarı’nın yıkılmasından üç ay kadar daha sonra Gorbaçov ile Baker içinde Moskova’da yapılan ve Batı ve Doğu Almanyaların birleşmesini de mevzu alan bir toplantıda geçen konuşmaların yorumuyla ilgili uyuşmazlık yer alıyor. Hatta bu, biraz “Dedin, hayır demedim” çeşidinde bir uyuşmazlık…
Rus tarafının başından itibaren savunduğu, Putin’in de yineladığı tez şudur: Baker, bu toplantıda ABD ismine Gorbaçov’a “Eğer iki Almanya’nın birleşmesine müsaade verilirse NATO’nun doğuya yanlışsız bir inç bile genişlemeyeceği” yolunda garanti vermiş, lakin daha sonradan bu kelam tutulmamıştır. (Bu ifadeyi bir inç yerine -bir santim- diye de çevirebiliriz.)
Baker ise Gorbaçov’a sözlerinin bu türlü kategorize edilemeyeceğini belirterek, kendisine garanti verdiğini ısrarla reddetmiştir.
Güvence tartışmasıyla ilgili sayısız haber, makale, akademik yayın, hatta kitaplar mevcuttur. Harvard Üniversitesi’nin milletlerarası bağlantılar alanındaki ünlü ismi Prof. Steven Walt’un geçen ocak ayında Foreign Policy mecmuasında yayımlanan bir makalesine bakarsanız, Baker bu garantiyi pekâlâ vermiştir. Prof. Walt, Gorbaçov’un bu kelamlı garantiyi metne dökmeyerek, yani resmi bir dokümana dönüştürmeyerek “akılsızlık ettiği” görüşündedir.
Bir görüşe bakılırsa, Baker bu garantiyi vermiş, lakin ondan sonrasında Lider Bush’u bu hususta ikna edememiştir.
Guardian’ın diplomatik editörü Patrick Wintour’un geçen ocak ayında çıkan “Rusya’nın NATO’nun ihanetine ait inancı” başlıklı yazısı da fazlaca farklı. Yazıya bakılırsa, bu hususta “Bir İnç Bile…” başlıklı bir kitap yazan ödüllü tarihçi Prof. Mary Elise Sarotte, kurallar açısından bakıldığında ihanet suçlamasının hakikat olmadığına kanaat getirmiştir. Lakin Sarotte’ye nazaran “psikolojik bir hakikat”ten kelam edilebilir.
Baker’ın Gorbaçov’a bu garantiyi verip vermediği sorusunun karşılığı bu basamakta galiba tarihin gri bir alanına düşüyor.
Baker, “bu biçimde bir teminat vermedim” diyor. Fakat bugün 92 yaşında olan Baker’ın geçen salı günü çıkan makalesine bakarsanız, teminat bir tarafa, ABD olarak NATO genişlemesinde telaşlı davrandıklarını kabul etmesi, neresinden bakarsanız bakın önemli bir özeleştiridir.
Benim görüşümü soracak olursanız… Prensip olarak Amerikalıların ve Rusların kendi ortalarında Doğu Avrupa’daki halklar üzerine onların gıyaplarında pazarlığa oturmalarını gerçek bulmuyorum. Diğerlerini tehdit etmedikleri, barışçı bir çizgiye bağlı oldukları sürece her ülkenin hangi ittifakta yer alacağına kendi özgür iradesiyle karar vermesi gerektiğini düşünüyorum.
Putin’in Ukrayna’daki hareketini de işgal olarak görüyorum ve hiç bir mazeretinin olamayacağını düşünüyorum, Baker ne demiş olursa olsun Gorbaçov’a…”